Than hoạt tính là gì? 5 ứng dụng phổ biến của than hoạt tính

Than hoạt tính được biết đến rộng rãi với nhiều công dụng trong nhiều ngành khác nhau. Từ làm đẹp, y tế, đến các ngành công nghiệp, sản phẩm - thiết bị làm sạch. Vậy than hoạt tính là gì? Những công dụng của than hoạt tính sẽ được System Fan cung cấp trong nội dung dưới đây.

Than hoạt tính là gì?

Than hoạt tính là gì?

Than hoạt tính (hay Activated Carbon, Carbon hoạt tính) là một dạng carbon có độ xốp cao, chúng có nhiều lỗ rỗng, vết nứt với các kích thước phân tử khác nhau. Với cấu trúc này làm cho diện tích bề mặt của than hoạt tính rất lớn, từ đó dễ dàng hấp thụ và phản ứng với nhiều loại chất khác nhau.

Than hoạt tính được tạo ra nhờ sự đốt cháy các vật liệu giàu carbon như gỗ, than bùn, mùn cưa, gáo dừa… trong nhiệt độ từ 600 độ C đến 900 độ C (trong điều kiện yếm khí).

Hiện nay than hoạt tính được ứng dụng rất rộng rãi trong các ngành công nghiệp để làm chất khử khuẩn, lọc khuẩn cho nước, không khí hoặc xử lý khí thải…

Các loại than hoạt tính phổ biến

Hiện nay có các loại than hoạt tính phổ biến như:

Than hoạt tính có dạng bột

Than hoạt tính dạng bột

Than hoạt tính dạng bột là loại than đã được nghiền thành các hạt bột siêu mịn với kích thước chỉ từ 0.2 mm đến 0.5mm, có màu đen óng.

Than hoạt tính dạng bột có thể được sử dụng để làm đẹp như pha chế mỹ phẩm, kem đánh răng, mặt nạ… Hoặc sử dụng để chế biến các loại thực phẩm như kem hoạt tính, bánh mì than hoạt tính… Do tính chất dễ bị trôi, không ổn định nên than hoạt tính dạng bột thường phục vụ cho việc hỗ trợ các hệ thống xử lý nước phèn công nghiệp hoặc sử dụng trong màng lọc RO.

Than hoạt tính dạng hạt

Than hoạt tính dạng hạt

Than hoạt tính dạng hạt là loại than tồn tại dưới dạng các hạt nhỏ li ti có kích thước to nhỏ khác nhau trong khoảng từ 0.2mm đến 5mm.

Với dạng hạt, than hoạt tính có đặc điểm hạt cứng, bền, với kích thước vừa phải nhưng khó có thể bị rửa trôi. Thích hợp sử dụng cho việc xử lý nước thải công nghiệp, lọc nước dùng trong sinh hoạt hàng ngày.

Than hoạt tính dạng viên nén

Than hoạt tính dạng viên nén

Than hoạt tính được sản xuất dưới dạng viên nén hình trụ thường có đường kính từ 0.8mm đến 5mm.

Với cấu trúc hình trụ cứng cáp, giúp than hoạt tính dạng viên nén có độ bền cao hơn các dạng than khác. Thường sử dụng để lọc khí độc do có diện tích bề mặt tiếp xúc lớn.

Than hoạt tính dạng ống

Than hoạt tính dạng ống

Được nén thành các ống hình trụ có phần ruột rỗng lớn. Đường kính của loại than này thường vào khoảng từ 1 đến 5cm. Loại này được sử dụng cho các hệ thống lọc lớn trong các khu công nghiệp, nhà máy.

Than hoạt tính dạng tấm

Than hoạt tính dạng tấm

Than hoạt tính dạng tấm được tạo thành từ sự kết hợp giữa khung định hình và miếng mút có tẩm bột than. Được sử dụng để làm các tấm lọc không khí.

Cơ chế hoạt động của than hoạt tính

Nhờ vào đặc điểm có nhiều vết nứt, xốp và nhiều lỗ nhỏ giúp than hoạt tính tăng khả năng hấp thụ vật lý các tạp chất bẩn, bụi bẩn, chất ô nhiễm như Benzen, Clo có trong nước, các chất SO2, H2S, CO2 có trong không khí.

Các tạp chất bụi bẩn sẽ bám dính trên bề mặt của carbon, giúp loại bỏ tạp chất ra khỏi không khí hay dòng nước. Diện tích bề mặt của than hoạt tính càng lớn thì lực hút càng mạnh và mang lại hiệu quả cao.

Một số chất có mùi hôi, sắt, khí độc, thuỷ ngân, asen, chì… khi đi qua bề mặt than hoạt tính sẽ bị các phần tử mang thể tích nhỏ giữ lại thông qua cơ chế hấp thụ. Từ đó môi trường đầu ra được làm sạch hiệu quả.

Ứng dụng của than hoạt tính

Than hoạt tính là loại than có ứng dụng cao trong nhiều ngành công nghiệp cũng như trong đời sống hàng ngày. Với khả năng hấp thụ cao, than hoạt tính có nhiều ứng dụng như:

Xử lý nước

Than hoạt tính được sử dụng cho các thiết bị xử lý nước. Chúng loại bỏ các chất hữu cơ, hoá học, tạp chất hoà tan trong nước. Nhờ đó được sử dụng để xử lý nguồn nước sinh hoạt, nước uống tinh khiết, xử lý nước thải công nghiệp…

Ứng dụng trong y tế

Than hoạt tính được sử dụng để làm các loại thuốc điều trị các triệu chứng như đầy hơi, đau dạ dày, tiêu chảy, ngộ độc … Chúng hấp thụ các chất gây hại cho cơ thể và thải ra bên ngoài theo đường tiêu hoá.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu uống 50 - 100gr than hoạt tính trong vòng 5 phút sau khi uống 1 loại thuốc khác. Có thể làm giảm khả năng hấp thụ loại thuốc đó lên đến 74%. Do vậy có thể sử dụng than hoạt tính để xử lý chất độc khẩn cấp nếu như uống nhầm một loại thuốc độc hại nào đó.

Than hoạt tính còn được sử dụng để sản xuất khẩu trang ý tế, mặt nạ phòng độc giúp ngăn chặn con người hít phải khí độc hại, bụi bẩn, bảo vệ sức khoẻ con người.

Ứng dụng trong làm đẹp

Sử dụng than hoạt tính trong làm đẹp

Với tính chất hấp thụ cao, than hoạt tính cũng được sử dụng cho nhiều loại mỹ phẩm như sữa rửa mặt, mặt nạ dưỡng da… để làm sáng da, sạch da, se khít lỗ chân lông… Sử dụng để làm các loại kem đánh răng giúp làm sạch và trắng răng, khử mùi hôi.

Hệ thống xử lý khí thải, mùi công nghiệp

Trong nhiều ngành công nghiệp thải ra các loại mùi công nghiệp khó chịu, khí thải độc hại. Than hoạt tính có thể làm một phần trong hệ thống xử lý khí thải, xử lý mùi công nghiệp hiệu quả.

Xử lý kim loại

Than hoạt tính được sử dụng để xử lý kim loại cuối, dùng trong tính chế các dung dịch mạ điện. Ngoài ra còn sử dụng để khai khoáng chiết xuất, lọc các kim loại quý hiếm như vàng, bạc…

Than hoạt tính có an toàn không?

Than hoạt tính có ứng dụng phổ biến, do vậy nhiều người thắc mắc than hoạt tính liệu có an toàn không? Thì câu trả lời đó là: than hoạt tính được coi là an toàn trong hầu hết các trường hợp.

Một số phản ứng phụ có thể gặp như nôn mửa, đặc biệt khi dùng than hoạt tính chung với sorbitol. Tuy nhiên việc phản ứng này không xảy ra thường xuyên.

Các trường hợp hiếm hoi than hoạt tính có thể liên quan đến việc tắc ruột. Do gặp các trường hợp người bệnh mắc chứng rối loạn nhu động ruột. Mặc dù than hoạt tính được xem là an toàn, tuy nhiên nếu những người tiền sử mắc các loại bệnh không nên tùy tiện sử dụng thông qua đường uống. 

Làm sao để phân biệt than hoạt tính và than thường

Nhìn vẻ bề ngoài có thể nhiều người không phân biệt được than hoạt tính với các loại than thông thường khác. Dưới đây là một số cách phân biệt:

Phân biệt qua đặc điểm bên ngoài

Phân biệt qua đặc điểm bên ngoài thường sử dụng cho việc phân biệt than hoạt tính dạng bột với các loại than thông thường dạng bột.

Phân biệt như sau:

• Than hoạt tính dạng bột: mịn, màu đen óng, hạt đều, khô
• Bột than thông thường: màu đen tối, không có độ óng ánh, bột khô đôi lúc hơi ướt, hạt không đều.

Phân biệt qua độ cứng

Nhìn bằng mắt thì khó có thể phân biệt được. Tuy nhiên so về độ cứng ta có thể dễ dàng nhận ra than hoạt tính như sau:

• Than hoạt tính có độ cứng cao, khó có thể bị bẻ gãy bằng tay không
• Than thường có độ cứng thấp hơn, dễ dàng bẻ gãy bằng tay không

Phân biệt bằng cách dùng nước

Chuẩn bị 2 cốc nước bẩn. Cho mỗi loại than vào một cốc nước. Cốc nước nào xảy ra hiện tượng sủi bọt, nước bẩn dần dần trở nên màu trong thì đó là than hoạt tính. Cốc nước không xảy ra hiện tượng sủi bọt, nước trong cốc không có sự thay đổi thì đó là than thường.

Phân biệt qua việc đốt cháy

Than hoạt tính được xử lý ở nhiệt độ rất cao (trên 600 độ C) do vậy chúng khó có thể đốt cháy trong điều kiện thường. Ngược lại than thường lại rất dễ cháy trong nhiệt độ thấp, chúng thường sử dụng để đốt cháy, nung nấu…

Do vậy để phân biệt, các bạn có thể đem đốt chúng ở nhiệt độ thường. Nếu than bắt lửa và cháy thì đó không phải than hoạt tính.

Phân biệt qua sự dẫn điện

Than hoạt tính có khả năng dẫn điện, do vậy sử dụng bút thử điện hoặc bóng đèn rồi để chạm vào than, bạn có thể thấy bút thử điện hoặc bóng đèn sáng lên. Ngược lại nếu không hoạt động thì đó là than thường.

Dựa vào khả năng lọc Chlorine

Chlorine là chất khử trùng thường có trong nước máy sinh hoạt. Chúng có mùi chua hơi khó chịu. Chuẩn bị 2 cốc nước máy, cho từng mẫu than vào 2 cốc nước này. Sau đó ngửi xem cốc nước nào đã hết mùi chua khó chịu thì đó là than hoạt tính. Than hoạt tính đã hấp thụ mùi, loại bỏ mùi của chất chlorine.

Trên đây là một số thông tin về than hoạt tính là gì, những ứng dụng và cách phân biệt than hoạt tính. Hi vọng những thông tin trên đem lại cho bạn đọc nhiều điều hữu ích.